Constructieve Zelfbegeleiding

Waarom kiezen voor een Opleiding Zijnsoriëntatie

Door een jaar lang aandacht te geven aan je persoonlijke groei en ontwikkeling, kom je bij de kern van wat jou hierbij helpt. De essentie van wie je bent, van wat jou raakt of wat je diepe verlangens zijn.

Je krijgt inzicht in waar de uitdagingen in je leven in geworteld zijn, en in waar geluk voor jou eigenlijk écht in zit.

Een grote factor voor ons geluk is de kwaliteit van onze relaties.

De opleiding stelt je in staat om meer diepgaand te genieten van je relaties.

Om op de hoogte te blijven van onze activiteiten en inspirerende stukken die wij publiceren, zoals diepte-interviews en artikelen, kun je je inschrijven voor onze nieuwsbrief.

Psychologische inzichten worden gecombineerd met diep inzicht in de vrije versie van wie jij bent. Je ervaart dat je meer bent dan alleen je lichaam, gedachten en problemen.

Wij noemen deze ervaringen verlichtingservaringen: Een staat van zijn waarin je in contact bent met de spirituele dimensie.

essentie

relaties

vrije versie

Stel je vragen aan onze trainers

Meld je aan voor een open avond of introductie workshop

Dit boek vormt de neerslag van een jaar toewijding van een groep studenten van het Basisjaar van de Opleiding Zijnsoriëntatie.

20 Trainingsdagen, 20 bijeenkomsten met een oefengroep, 20 gesprekken met een mentor, 20 gesprekken met een pupil, vier evaluatiegesprekken met de nodige voorbereiding en vooral niet te vergeten 20 audioverslagen van trainingsdagen, die door de deelnemers werden uitgewerkt tot dit boek. Buitengewoon veel inzet voor de goede zaak.

Negen redenen waarom het leren van constructieve zelfbegeleiding je kansen op welzijn en geluk vergroot

Bij jezelf kunnen blijven en er op een goede manier voor jezelf kunnen zijn als je het op een of andere manier niet gemakkelijk hebt, is niet vanzelfsprekend maar kun je gelukkig wel leren. Leren om ervoor jezelf te zijn en jezelf bij de uitdagingen die het leven je stelt te begeleiden, noemen wij constructieve zelfbegeleiding en vormt de kern van het opleidings- en trainingsaanbod van Centrum Zijnsoriëntatie.

Nadat je dat geleerd hebt, brengt alleen al het weten dat je er voor jezelf kunt zijn, heel veel rust en ontspanning. In negen punten licht ik hieronder toe waarom constructieve zelfbegeleiding je kansen op welzijn en geluk aanzienlijk vergroot.

1. Lastige vraagstukken in je leven met meer rust en plezier oplossen

Bij moeilijkheden in het leven gaat het eigenlijk steeds om gevoelens die lastig of hinderlijk zijn, al denken we vaak dat het de omstandigheden zelf zijn die lastig zijn. Alle externe moeilijkheden zijn, als je er even over nadenkt moeilijk omdat ze moeilijke gevoelens oproepen. Die moeilijke gevoelens wijzen dus op innerlijke moeilijkheden.

Het zijn bepaalde omstandigheden die lastige gevoelens zoals stress, onzekerheid, verdriet, pijn, frustratie, boosheid of angst oproepen waardoor (en eigenlijk alleen daardoor) die omstandigheden lastig zijn. Als je er over nadenkt besef je dat juist vanwege die lastige gevoelens je vaak niet zo adequaat met moeilijke omstandigheden om kunt gaan als je op grond van je capaciteiten zou verwachten.

Constructieve zelfbegeleiding is er op gericht lastige gevoelens die moeilijke situaties oproepen te verzachten en te kalmeren en is dus heel erg behulpzaam om te komen tot meer optimaal functioneren. Het zorgt ervoor dat je complexe vraagstukken met meer rust en meer plezier kunt oplossen waardoor je je ook meer opgewassen voelt tegen het leven.

2. Lastige gevoelens leren transformeren in zijnskwaliteiten

Wanneer je goed met lastige gevoelens leert omgaan kun je deze niet alleen verzachten, maar kun je deze doen veranderen in precies de kwaliteiten die je nodig hebt juist om de betrokken lastige situatie adequaat op te lossen. Boosheid bijvoorbeeld kan dus transformeren in kracht die nodig is om adequaat te handelen in situaties die boosheid oproepen. Kracht is een essentiële kwaliteit die vaak enorm behulpzaam is in een situatie die in eerste instantie boosheid oproept en bij de juiste begeleiding van deze emotie zorgt dat je de situatie adequaat en zonder schade aan te richten in de situatie op kunt lossen. Zo kan angst transformeren in de nodige wakkerte en helderheid en kan bijvoorbeeld eenzaamheid en gevoelens van verlating transformeren in gevoelens van diepe verbondenheid die verbinding in relaties helpt versterken.

Daarbij speelt de lichaamsgerichte aanpak een doorslaggevende rol. Emoties vertalen zich altijd in lichaamssensaties. Door je te leren richten op bij emoties behorende lichaamssensaties schep je afstand tot het verhaal dat altijd met moeilijke omstandigheden gepaard gaat. Daardoor ontstaat er rust en andere zijnskwaliteiten nodig voor de betrokken moeilijke situatie.

3. Degene die het best voor jezelf kan zorgen, dat ben jij zelf

Vaak gaat iemand hulp zoeken als herkend wordt dat er regelmatig bepaalde moeilijke gevoelens zijn die het functioneren beperken. Denk bijvoorbeeld aan gevoelens van onzekerheid, schaamte, jaloezie, eenzaamheid of stress. Zeker als deze lastige gevoelens heftig zijn of als er geen goede reden voor lijkt te zijn, is hulp zoeken natuurlijk ook heel erg wijs.

Als jouw begeleider zich echter louter richt op behandeling en niet op het jezelf leren begeleiden bij jouw lastige gevoelens, dan laat deze een belangrijke groeikans voor jou onbenut.

Een goede begeleider zorgt wat mij betreft dat je in toenemende mate minder afhankelijk wordt van hem of haar. Hoe meer je voor jezelf kunt zorgen hoe minder afhankelijk je daardoor bent van externe begeleiders.

Bovendien heb je jezelf altijd bij je. Daardoor weet je ook op een gegeven moment het beste wat je nodig hebt in een bepaalde situatie en kun je er al doende dankzij het leren van constructieve zelfbegeleiding consequent voor jezelf zijn. Geleidelijk kun je leren er dus de hele dag voor jezelf te zijn.

4. Een positieve, constructieve relatie met jezelf helpt de vrije zelfontplooiing

Juist omdat je je “zelf” dag en nacht, je leven lang bij je hebt is het voor jouw persoonlijke geluk en welzijn zo nodig om te komen tot een positieve, constructieve relatie met jezelf en wel met alles wat er zich voordoet in jou. Zo’n positieve, constructieve relatie met jezelf, met je innerlijke partner, is helaas niet vanzelfsprekend. De meeste mensen zijn niet zomaar blij met zichzelf en in de praktijk eerder nogal kritisch, zo niet veroordelend.

Heel veel mensen leven dus tot op zekere hoogte in vijandschap met zichzelf. Ze worden dus gehinderd door innerlijke conflicten die veel spanning met zich meebrengen en op hun beurt al snel reden kunnen zijn voor conflicten met anderen. Misschien herken je dat bij jezelf.

Leren jezelf adequaat te begeleiden betekent vooral ook zicht krijgen op die innerlijke conflicten en op de bijbehorende patronen van zelfafwijzing. Afwijzingen van (delen van) jezelf zijn aanleiding tot emotionele en soms ook fysieke pijn.

Pijnlijke plekken in je ziel hebben zelfcompassie, zelfcommitment, zelfrespect en zelfvergeving nodig. Die werken als een soort heilzame, helende zalf voor die pijnlijke plekken.

Deze, in beginsel in ieder mens beschikbare essentiële kwaliteiten, kun je geleidelijk oproepen door jouw toepassing van specifieke methoden van constructieve zelfbegeleiding waarin je geleidelijk vaardig wordt. Daardoor verzachten de innerlijke conflicten en ontstaat er daardoor meer zelfaanvaarding, zelfliefde en ruimte om jezelf vrijuit te ontplooien.

5. Een vrij en spontaan mens worden

Innerlijke conflicten zijn uiteindelijk altijd terug te voeren tot onze neiging om iemand te willen zijn die in de buitenwereld een zo groot mogelijke kans heeft op vervulling van diens behoeften. Bij het proces van constructieve zelfbegeleiding heb je dus onontkoombaar te maken met bijvoorbeeld je behoefte aan bijvoorbeeld veiligheid in relatie met anderen, met je behoefte aan liefde, respect en waardering van anderen of je behoefte aan status en aanzien in de ogen van anderen. Hierbij speelt dus je verhouding met de buitenwereld een doorslaggevende rol, omdat je als vanzelf de buitenwereld ziet als de vervuller van je behoeften.

Dat leidt er toe dat we onszelf onder druk gaan zetten om iemand te zijn die maximale kans heeft op een of andere vorm van succes in de buitenwereld. Ons “zelf” houdt er echter helemaal niet van om onder druk gezet te worden. Ons “zelf” wil vrij en spontaan zichzelf kunnen zijn. Ons “zelf” wil niet een vorm aan moeten nemen die bepaald wordt door onze ideeën over wat de buitenwereld wenselijk vindt.

Door jezelf hierin onder druk gezet te worden, is minstens zo pijnlijk als door anderen onder druk gezet te worden om een vorm aan te nemen die hen goed uitkomt.

Veel mensen hebben dit als kind spontaan gedaan naar hun ouders, broertjes of zusjes. Of hebben dit onder dwang van ouders moeten doen. Dat ontstaat dan allemaal op die manier omdat we als kind volledig fysiek en emotioneel afhankelijk zijn van de buitenwereld. Dat zijn we niet of veel minder zo zal blijken als we volwassenzijn en onze afhankelijkheid van de buitenwereld onder de loep kunnen nemen en transformeren. We kunnen leren door constructieve zelfbegeleiding onszelf te geven wat we denken van anderen nodig te hebben.

6. Minder afhankelijk worden van de buitenwereld en innerlijke vervulling ervaren

Jezelf onder druk zetten, door bijvoorbeeld zelfmanipulatie en zelfveroordeling is helaas heel gebruikelijk en op zich dus ook heel begrijpelijk. Je kunt het zien als een uitgesproken niet constructieve vorm van zelfzorg.

Er is een befaamde innerlijke stem die je relatie met de buitenwereld bewaakt. Deze stem wordt de innerlijke criticus genoemd. Het is de innerlijke criticus die veel zelfafwijzing veroorzaakt en zich door innerlijke woorden kenbaar maakt waarin je vaak de kritische stem van je ouders kunt herkennen.

De innerlijke criticus maakt de (vermeende) ideeën van de buitenwereld over jou onnodig belangrijk. Dankzij de toepassing van constructieve zelfbegeleiding zal tot je verbazing de stem van de innerlijke criticus geleidelijk transformeren in de stem van een innerlijke supporter, ook wel spirituele supporter genoemd. Dat is een supporter die je écht helpt, steunt en aanmoedigt om datgene te doen wat werkelijk goed is voor jou.

De spirituele supporter kun je bijvoorbeeld zien als de innerlijke stem die je als je deur uit gaat op het laatste moment zegt: “Vergeet niet je sleutels mee te nemen.” Die tip krijg je geheel ongevraagd, uit het niets als het ware. Dat aantal soms doorslaggevende tips, spontane inzichten en een soort visioenen kan enorm groeien.

Zo gauw je je diepgaande afhankelijkheid van en georiënteerdheid op de buitenwereld gaat herkennen is er bij veel mensen (én spirituele leraren!) een grote neiging die afhankelijkheid fout te maken. Daardoor ontstaat er, als je niet oplet, helaas een nieuwe vorm van zelfafwijzing. Waar het om gaat, is jezelf al je behoeften en verlangens met betrekking tot de buitenwereld te gunnen en om het gemis dat er achter schuil gaat te doorvoelen. Dat leren doorvoelen van je verlangens zorgt er voor dat je los komt van de buitenwereld. Je gaat geleidelijk jezelf bieden wat je denkt van anderen nodig te hebben. Op die manier brengt constructieve zelfbegeleiding naast autonomie ook diepgaande vervulling.

Bij het leren van constructieve zelfbegeleiding gaat het dus behalve om het leren jezelf te begeleiden in moeilijke gevoelens ook om het leren werken met je verlangens. Je zult dan ontdekken dat achter ieder lastig gevoel een verlangen schuil gaat en dat het daarbij als het ware gaat om twee kanten van dezelfde medaille.

7. Transformeren van reflexmatige zelfzorg en een radicaal positieve zelfbenadering

Die niet constructieve vormen van zelfbegeleiding hebben vaak een heel reflexmatig karakter en zijn vaak al heel vroeg in je leven ontstaan. Vaak heb je ze gekopieerd van (één van) je ouders en horen ze bij een familiestijl van omgaan met jezelf.

In sommige families is er bijvoorbeeld weinig ruimte voor emoties en hoor je erg stoer en onafhankelijk te zijn. In andere families zijn emoties en de bijbehorende reactiviteit juist heel gebruikelijk en wordt deze leefstijl als effectief en noodzakelijk ervaren.

Als gevolg van het reflexmatige karakter van deze aangeleerde niet constructieve vormen van zelfbegeleiding herken je deze in de eerste plaats niet zomaar en herken je ze dus ook niet als niet echt behulpzame zelfzorg, terwijl je er wel last van hebt.

Als je deze reflexmatige zelfbegeleidingsvormen op je pad van persoonlijke ontwikkeling op een gegeven moment wel herkent als niet constructief, kun je er nog niet zo maar mee stoppen, hoe graag je dat dan misschien ook wilt.

Wat nodig en mogelijk is, is dat je deze niet constructieve vormen van zelfbegeleiding gaat begrijpen als ooit nuttig in je leven of in het leven van je (voor)ouders). Je kunt het zien als meer primitieve vormen van zelfzorg die je uiteindelijk meer kwaad doen dan goed. Al doende zullen deze juist door begrip en compassie transformeren in meer verfijnde werkvormen en daarmee op een hoger plan gebracht worden.

Door jezelf op die manier te begrijpen wordt een radicaal positieve benadering van alles van jezelf mogelijk. Een waarachtige, consequent positieve benadering van alles van jezelf is nodig om een blij mens te worden.

8. Meer harmonieuze en tegelijkertijd meer waarachtige relaties met anderen

Doordat je naar jezelf toe geduldiger, vriendelijker, verdraagzamer, ruimhartiger en tegelijkertijd waarachtiger wordt onder invloed van je zelfbegeleidingsproces, word je dat ook als vanzelf naar anderen.

De verhouding met je innerlijke partner staat model voor je verhouding met je eventuele externe partner. De diepte van de vriendschap met jezelf bepaalt de kwaliteit van vriendschap met anderen. De mate waarin je er je er kunt zijn voor je eigen nog jonge, nog niet zo vaardige en volgroeide delen bepaalt de kwaliteit van je eventuele externe ouderschap en van de eventuele zorg voor anderen.

In de praktijk zal blijken dat een meer oprechte, waarachtige houding naar anderen uiteindelijk door die anderen meer gewaardeerd wordt dan een houding waarbij je de ander steeds tegemoet probeert te komen en het eigenlijk ontbreekt aan zelfrespect.

Ga jezelf maar na. Je wilt toch graag dat zeker een voor jou belangrijke ander open is en waarachtig deelt wat werkelijk in hem of haar leeft.

Voorwaarde daarbij is natuurlijk dat die ander bij zichzelf kan blijven, verantwoordelijkheid neemt voor diens gevoelens en gedrag en geen druk op je uitoefent. Consequente constructieve zelfbegeleiding is nodig in relaties met anderen om werkelijk bij jezelf te kunnen blijven en niet de ander verantwoordelijk te maken voor je geluk of je ongeluk.

Gelukkig is het zo dat uiteindelijk ieder mens ook graag trouw wil zijn aan zichzelf. Dat stimuleert waarachtigheid naar binnen en naar buiten als wezenlijk onderdeel van goede zelfzorg en helpt om tot een leven te komen dat werkelijk klopt voor jou. Zo’n authentiek leven brengt veel zelfvertrouwen, vitaliteit en levensvreugde.

9. Het ontwikkkelen van de kunst van het genieten

Al doende zal de zelfbegeleiding als vanzelf meer de vorm krijgen van open stellen voor wat het leven zelf aan wijsheid en zorg biedt. De uitdaging wordt dan om te genieten. Het blijkt een kunst te zijn om op een relaxte manier te kunnen genieten van bijvoorbeeld de innerlijke rust, van blijheid, vervuldheid, kracht of ontroering die de spirituele dimensie brengt. Dat leren genieten van wat we Zijnskwaliteiten of essentiële kwaliteiten noemen is nodig willen ze hun heilzame effect kunnen hebben.

Op deze manier gaat je gebruikelijke dagelijkse, vaak op angst gebaseerde reflexmatige zelfzorg-zelf naar de achtergrond. Een meer fundamentele vorm van zelf, van Zijn en aanwezig Zijn komt op de voorgrond. Deze presentie, ook wel het ware zelf genoemd, toont zich vaak in de vorm van essentiële kwaliteiten zoals liefde, kracht, vreugde, diepe ontspanning en talent voor fijnzinnige afstemming op anderen. Je ontdekt een meer transcendent bestaan dat voorbij de dagelijkse, bezorgde, resultaat georiënteerde actiestaat gaat. Het bestaan in al zijn vormen voelt dan als een kostbaar geschenk en stemt je regelmatig dankbaar.

Chris Kersten